การทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่นตามกฎหมาย

1. วัตถุประสงค์

        ในปัจจุบันจะเห็นได้ว่ามีการใช้งานปั้นจั่น (เครน) เป็นจำนวนมากตามสภาวะเศรษฐกิจที่กำลังขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ซึ่งปั้นจั่นจะเป็นเครื่องทุ่นแรงและอำนวยความสะดวกที่สำคัญในการดำเนินงานในงานอุตสาหกรรมต่าง ๆ โดยที่ในช่วงที่ผ่านมาจะเห็นได้ว่ามีอุบัติเหตุเกิดขึ้นจากการใช้งานปั้นจั่นเป็นข่าวตลอดเวลา ทางกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ดูแลด้านความปลอดภัยในการทำงาน ได้มีการกำหนดให้มีการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น ตามประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น พ.ศ. 2554 นั้น เพื่อเป็นแนวทางการดำเนินงานทดสอบ โดยให้วิศวกรวิชาชีพเป็นผู้ดำเนินการ (วิศวกรเครื่องกล) เพื่อจัดทำข้อมูลรายการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่นให้ทางนายจ้าง นำไปปรับปรุงแก้ไข ซึ่งจะส่งผลต่อความปลอดภัยในการทำงานของลูกจ้างและผู้ปฏิบัติงานทุกรายในสถานประกอบกิจการต่าง ๆ

2. รายละเอียดที่ต้องตรวจสอบ

วิศวกรผู้ทดสอบปั้นจั่นต้องทำการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น ตามข้อกำหนดและหลักเกณฑ์ต่าง ๆ ตาม กฏหมายที่เกี่ยวข้องหลัก คือ

• กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหารและจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัยและ สภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร ปั้นจั่น และหม้อน้ำ พ.ศ. 2564
• ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น พ.ศ. 2554

3. ประเภทและลักษณะของงานที่ใช้ปั้นจั่น

ปั้นจั่นสามารถแยกได้ตามประเภทและลักษณะของงานที่ใช้ปั้นจั่น ดังต่อไปนี้

3.1 ปั้นจั่นที่ใช้ในงานก่อสร้าง

• พิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด ไม่เกิน 3 ตัน ให้ทดสอบตามวาระทุก 6 เดือน
• พิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด มากกว่า 3 ตัน ให้ทดสอบตามวาระทุก 3 เดือน

3.2 ปั้นจั่นที่ใช้ในงานอื่น ๆ

• พิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด ตั้งแต่ 1 ตัน ไม่เกิน 3 ตัน ให้ทดสอบตามวาระทุก 1 ปี
• พิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด มากกว่า 3 ตัน ไม่เกิน 50 ตัน ให้ทดสอบตามวาระทุก 6 เดือน
• พิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด มากกว่า 50 ตัน ให้ทดสอบตามวาระทุก 3 เดือน

3.3    ปั้นจั่นที่ไม่มีพิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด ให้วิศวกรเป็นผู้กำหนดพิกัดยก

3.4    ปั้นจั่นที่หยุดการใช้งานตั้งแต่ 6 เดือนหรือซ่อมแซมที่มีผลต่อความปลอดภัย ให้ทดสอบใหม่ก่อนการใช้งาน

4. ลักษณะทดสอบการรับน้ำหนักของปั้นจั่น

วิศวกรต้องทดสอบการรับน้ำหนักของปั้นจั่น ตามอายุการใช้งาน ดังต่อไปนี้

4.1 ปั้นจั่นใหม่

• ขนาดไม่เกิน 20 ตัน ให้ทดสอบการรับน้ำหนักที่ 1 เท่า แต่ไม่เกิน 1.25 เท่า
• ขนาดมากกว่า 20 ตัน แต่ไม่เกิน 50 ตัน ให้ทดสอบการรับน้ำหนักเพิ่มอีก 5 ตันจากพิกัดยกอย่างปลอดภัย

4.2    ปั้นจั่นที่ใช้งานแล้ว

• ให้ทดสอบการรับน้ำหนักที่ 1.25 เท่าของน้ำหนักที่ใช้งานจริงสูงสุด โดยไม่เกินพิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด
• กรณีที่ปั้นจั่นไม่มีพิกัดยกอย่างปลอดภัยตามที่ผู้ผลิตกำหนด ให้วิศวกรเป็นผู้กำหนดพิกัดยกในการทดสอบ

4.3    น้ำหนักที่ใช้ทดสอบการยก อาจใช้น้ำหนักจริง หรือทดสอบด้วยน้ำหนักจำลอง (Load Simulation) ก็ได้

4.4    เอกสารที่ใช้ในการตรวจสอบ จะใช้เป็นแบบที่ทางกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานแนะนำ ดังต่อไปนี้

4.4.1    แบบ ปจ.1 : รายการการตรวจสอบและทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์สำหรับปั้นจั่นเหนือศีรษะ ปั้นจั่นหอสูง และปั้นจั่นขาสูง (ปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่)

4.4.2    แบบ ปจ.2 : รายการการตรวจสอบและทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์สำหรับรถปั้นจั่น และเรือปั้นจั่น (ปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่)

5. เอกสารรายงานการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น

นายจ้างต้องจัดให้มีเอกสารและรายละเอียดดังนี้

• ข้อมูลรายการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์สำหรับปั้นจั่น โดยมีวิศวกรเครื่องกลวิชาชีพที่ได้รับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ เป็นผู้รับรอง
• ภาพถ่ายของวิศวกรขณะทดสอบ
• สำเนาใบอนุญาตประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุม
• เก็บไว้เป็นหลักฐานให้พนักงานตรวจแรงงานตรวจสอบได้

6. โทษตามกฎหมายของนายจ้างที่ไม่จัดให้มีการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น

         นายจ้างต้องปฏิบัติตามคำแนะนำ วิธีการแก้ไขข้อบกพร่องของโครงสร้างหรือส่วนประกอบของปั้นจั่นส่วนใดส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดหรือความไม่สมบูรณ์เชิงวิศวกรรมตามบันทึกของวิศวกรผู้ทดสอบ

      ตาม พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 มาตรา 53 นายจ้างผู้ใดฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานที่กำหนดในกฎกระทรวงที่ออกตามมาตรา 8 ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 400,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

7. กฎหมายอ้างอิง

• พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554
• กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหารและจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัยและ สภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร ปั้นจั่น และหม้อน้ำ พ.ศ. 2564
• ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น พ.ศ. 2554